به گزارش سهند خبر به نقل از گاردین، میانگین زمانی که کودکان، جوانان و بزرگسالان با گوشی‌های تلفن همراه هوشمندشان می‌گذرانند در سالیان اخیر افزایش یافته است و یکی از علل اصلی آن قرنطینه‌های ناشی از پاندمی کووید – ۱۹ بوده است. ۷۹ درصد از والدین بریتانیایی گزارش داده اند که زمان استفاده فرزندان شان از صفحه نمایش پس از پاندمی کووید افزایش یافته است اگرچه به نظر می‌رسد آخرین آمار جهانی در سال ۲۰۲۳ بازگشت به سطوح پیش از پاندمی کووید را برای مدت زمان استفاده بزرگسالان از صفحه نمایش نشان می‌دهد. بر اساس داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های امریکا در سال ۲۰۱۸ میلادی یک نوجوان ۱۱ تا ۱۴ ساله در ایالات متحده به طور میانگین روزانه ۹ ساعت را جلوی صفحه نمایش می‌گذراند.

تعداد زیادی از والدین از سرتاسر جهان به "گاردین" درباره نوع و میزان استفاده فرزندان شان از نمایشگر‌ها از کودکان نوپا گرفته تا نوجوانان گفته اند. این والدین از کشور‌های مختلف در شش قاره جهان بودند. در حالی که اقلیت قابل توجهی از آنان از استفاده فرزندان شان از گوشی تلفن همراه هوشمند راضی بودند اکثر آنان گفتند که از زمانی که فرزندان شان در فضای آنلاین می‌گذرانند و از تاثیری که فکر می‌کنند بر روحیه و تمرکز آنان می‌گذارد ناراضی هستند.

"استیو" پسر دو نوجوان ۱۳ و ۱۵ سال در هلند یکی از آن والدین است. او می‌گوید:"نمی توان بچه‌ها را از در اختیار داشتن داشتن گوشی تلفن همراه هوشمند منع کرد نه تنها بدان خاطر که فناوری به جنبه‌ای اساسی از زندگی مدرن تبدیل شده بلکه بدان خاطر که بخشی از نحوه تعامل آنان با همسالان خود است".

فرزندان استیو از Family Link Google استفاده می‌کنند تا زمان صرف شده روی دستگاه‌ها را با روش‌های قدیمی‌تر محدود کنند مانند قانون "تلفن کنار میز نیست". آنان هم چنین فرزندان خود را از "مصرف چند رسانه ای" منصرف می‌کنند: اگر در حال تماشای تلویزیون هستید از گوشی تلفن همراه هوشمند خود استفاده نکنید.

رویکرد‌های محدود کننده زمان سپری شده فرزندان در مقابل یک صفحه نمایش بسیار متفاوت هستند. در حالی که برخی نگرش آزادانه را اتخاذ می‌کنند و برخی دیگر روش "پیشگیری بهترین درمان است" (دسترسی صفر یا کاملا تحت نظارت فرزندان به صفحه نمایش) اکثر والدین خود را در جایی در میانه یافتند و قوانینی مانند "بدون صفحه نمایش در شب" را بر فرزندان شان تحمیل کردند. والدین در مورد ابزار‌های نظارتی مختلفی که به آن‌ها اعتماد داشتند  گفتند اگرچه بسیاری از آنان گلایه‌مند بودند که فرزندان شان در طفره رفتن از آن کنترل‌ها مهارت پیدا کرده اند. علیرغم آن که برخی از والدین تصمیم گرفتند اینترنت وای فای را غیر فعال کنند یا دستگاه‌های دارای صفحه نمایش فرزندان شان را مصادره نمایند برخی دیگر تلاش کردند رویکرد‌های تعاملی بیش تری داشته باشند و از "الگوسازی" استفاده کردند و در مورد رابطه خود با دستگاه‌های دارای صفحه نمایش بحث کرده و تقویت علائق دیگر را تشویق کردند.

"آدیتیا" پدری ۳۴ ساله می‌گوید که فرزندش از زمان که او مداخله کرده و وارد عمل شده زمان کم تری را در فضای مجازی سپری می‌کند. آدیتیا در بمبئی می‌گوید پسرش در اوایل سال گذشته روزانه تا چهار ساعت در روز در حال زل زدن به نمایشگر‌ها بود. این روز‌ها آن کودک چهار ساله حدودا نیم ساعت در روز از برنامه‌های آموزشی یوتیوب استفاده می‌کند.

آدیتیا می‌گوید:"من و مادرش مشاهده کردیم که تماشای صفحه نمایش بیش از آن که برای او مفید باشد آسیب رسان است و باعث محدود شدن تعامل او با همسالان اش شده بود". آدیتیا که در زمینه بانکداری مشعغول به کار است می‌گوید:" تلاش زیادی برای کاهش زمان تماشای صفحه نمایش توسط فرزندمان و در اختیار داشتن بازی‌های رومیزی، کتاب‌ها و فعالیت بدنی بیش‌تر در زندگی اش انجام دادیم. ما سعی کردیم علائق فرزندمان را متوجه شویم و سپس بازی‌ها و کتب مرتبط را برای او تهیه کردیم".

آدریان یک مهندس ۴۳ ساله در سائوپائولو که مدت زمان وقت گذرانی دختر چهار ساله اش در مقابل صفحه نمایش به ۳۰ دقیقه در روز محدود شده نمونه‌ای مثال زدنی در موفقیت برای محدود کردن وقت گذرانی فرزند در مقابل صفحه نمایش توسط والدین است.

او می‌گوید:" با تماشای رفتار دیگران متوجه شدم که وقتی گوشی تلفن همراه هوشمند به اولویت ما تبدیل می‌شود تا چه اندازه آسیب زا خواهد بود. من اعضای  یک خانواده کامل را در یک رستوران دیدم که دائما سرشان در گوشی‌های شان بود و با یکدیگر صحبت نمی‌کردند. من خود تلاش می‌کنم کم‌تر از گوشی تلفن همراه هوشمند استفاده کنم. تا زمانی که من مدت زمان استفاده ام از گوشی تلفن همراه هوشمند را کاهش ندهم چگونه می‌توانم توقع داشته باشم که دخترم ساعاتی طولانی از گوشی تلفن همراه هوشمند استفاده نکند؟ در نتیجه، من تصمیم گرفتم برای او الگوسازی کنم و الگویش باشم".

والدین نوجوانان به طور خاص در مورد تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر سلامت روانی فرزندان شان ابراز نگرانی کردند. جین ۵۸ ساله روانشناس در کیپ تاون می‌گوید دختر ۱۵ ساله اش مدت زمانی بسیار بیش از ۴۵ دقیقه در طول روز برای گذراندن وقت در اینستاگرام صرف می‌کرد. جین در مورد آن که فرزندش با گذراندن وقت در رسانه‌های اجتماعی چه احساسی داشت با او صحبت کرده بود. جین می‌گوید:"به نظر من این موضوعی نیست که خیلی زود قابل حل شدن باشد باید به صحبت کردن با فرزندتان ادامه دهید".

دختر او که بین ساعت ۹ شب تا ۷ صبح در خانه اجازه دسترسی به اینترنت را ندارد تنها ۱۸ ماه پیش یک گوشی تلفن همراه هوشمند دریافت کرد. جین می‌گوید: "هنوز در حال تلاش هستیم. فرزندم در اینستاگرام بیش‌تر حضور دارد. زمانی که دچار استرس است به گوشی اش پناه می‌برد، اما من فکر می‌کنم وقت گذراندن با گوشی تلفن همراه هوشمند بیش‌تر باعث افزایش استرس او می‌شود".

برای بسیاری از والدین رسیدگی به شغل و تعهدات دیگر بدان معناست که آنان برای تنظیم زمان نمایش فرزندشان با مشکل مواجه هستند. "انگا" معلمی در ویتنام که در دهه سوم عمرش به سر می‌برد می‌گوید نظارت بر محتوایی که کودک شش ساله اش در گوشی تلفن همراه هوشمند پدربزرگ و مادربزرگ اش هنگامی که او سرکار است می‌بیند کار دشواری می‌باشد. او می‌افزاید:" من نمی‌توانم محتوایی را که او تماشا می‌کند کنترل کنم". او می‌گوید فرزندش از کنترل صوتی برای دسترسی به فیلم‌ها و بازی‌ها استفاده می‌کند. او می‌افزاید:"من از میزان زمانی که پسرم به تماشای صفحه نمایش می‌گذراند ناراضی هستم این موضوع باعث ایجاد مشکلاتی در ارتباط با چشم‌های او شده است".

با این وجود، در این میان محتوا نیز اهمیت دارد و بسیاری از والدین می‌گویند که از دیدن یادگیری مهارت‌های جدید فرزندان شان به صورت آنلاین خوشحال هستند. "آیلین" ۴۱ ساله محققی در پنسیلوانیا می‌گوید:"فرزندمان را با دو زبان انگلیسی و اسپانیایی بزرگ می‌کنیم و برخی از نمایش‌ها به او در یادگیری واژگان کمک کرده اند". او  توضیح داد که دختر چهار ساله اش حدود ۹۰ دقیقه در روز از صفحه نمایش تبلت استفاده می‌کند.

از دید "جین" یک مدیر محصول ۵۱ ساله در لوکزامبورگ و مادر دو فرزند نگرانی در مورد مدت زمان طولانی وقت گذرانی فرزندان در مقابل صفحه نمایش تمرکز اشتباهی می‌باشد. او می‌گوید:"گوشی‌ها و تبلت‌ها در آینده نیز بخشی از زندگی آنان خواهند بود آنان باید بیاموزند که استفاده خود از آن وسایل را کنترل کنند. این صرفا در مورد دستگاه نیست بلکه درمورد محتوای مصرف شده از طریق آن است. فناوری جدید یک بحران وجودی ایجاد می‌کند که با گذر زمان فروکش می‌کند". برای برخی از جوانان فراگیر بودن اینترنت بر دنیای اجتماعی آنان تاثیر می‌گذارد، زیرا از ظرفیت بالقوه ارتباط حضوری شان می‌کاهد. "ماری" یکی از کارکنان بخش سلامت و بهداشت در نیوزیلند می‌گوید وقتی پسر ۱۵ ساله اش با اکثر دوستان اش معاشرت می‌کند آنان وقت خود را در دنیای دیجیتال جداگانه خود می‌گذرانند.

او می‌گوید:"معمولا با گوشی‌های شان بازی می‌کنند ویدئو‌های کوتاهی را در رسانه‌های اجتماعی تماشا می‌کنند حتی اگر در زندگی واقعی در کنار یکدیگر باشند وقت گذرانی شان این گونه است". این مادر ۴۶ ساله می‌گوید از دید او فرزندش و همسالان او تنها و کسل کننده هستند. جک پسر ماری نیز قدری احساس تنهایی می‌کند و می‌گوید:"زندگی خوب است و مدرسه نیز خوب است مگر از نظر اجتماعی". او به "گاردین" می‌گوید که چگونه فراگیر بودن گوشی‌های تلفن هوشمند باعث افزایش فشار اجتماعی در مدرسه نیز شده است. او می‌افزاید:" این که چگونه دیگر بچه‌ها از گوشی تلفن هوشمند در مدرسه استفاده می‌کنند تاثیر منفی بر من می‌گذارد.

همه افرادی که گوشی تلفن همراه هوشمند دارند عمدتا از آن برای گذراندن وقت در رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. در کلاس و خارج از کلاس شما دائما تهدید می‌شوید که هرگونه اشتباهی که از شما سر زده باشد ضبط شده و دوستان تان می‌توانند آن را در قالب پست و استوری منتشر کنند. این وضعیت و مشاهده فیلمبرداری یکی از دوستان می‌تواند باعث دعوا و مشاجره شود".

او می‌افزاید:"اگر احساس کنید افراد زیادی در حال فیلمبرداری یا عکسبرداری از شما هستند تمرکز کردن در کلاس درس برای تان دشوارتر خواهد بود. به نظرم اگر بر روی گوشی‌های تلفن همراه دانش آموزان صرفا قابلیت ارسال و دریافت پیامک و چند بازی وجود داشته باشد بهتر خواهد بود، زیرا در آن صورت تنها بر روی خود بچه‌ها تاثیر می‌گذارد و نه بر روی دوستان و همسالان شان".

این روانشناس کودک در خصوص اشکال مختلف استقلال در کودکان تصریح کرد: شیوه‌های کلامی، جسمی، فیزیولوژیکی از انواع بروز و ظهور استقلال در دوره‌های مختلف است، گاه استقلال در سطح روانشناختی به شکل خودمحوری هم خود را نشان می‌دهد.

وی با اشاره به استقلال کلامی تصریح کرد: گاهی در بین کودکان می‌بینیم که زیاد از واژه نه استفاده می‌کنند در این شرایط کودک می‌خواهد انتخاب کند. ما در درمان و ایجاد استقلال جسمی، از تقویت نیروهای عضلانی و ماهیچه‌ای به شیوه بازی استفاده می‌کنیم مانند بازی‌هایی که با پرت کردن و گرفتن، خراب کردن و ساختن، کشیدن و رها کردن سر و کار دارد.

راهکارهای افزایش استقلال در کودکان

پهلوان نشان افزود: در سطح فعالیت‌های مرتبط با جسم، نگهداری یا بی اختیاری ادرار و مدفوع هم نقش دارد؛ در این شرایط کودک خود را صاحب اراده می‌داند که می‌تواند ادرار یا مدفوع را در هر زمان یا مکانی که بخواهد، تخلیه کند. حال می‌خواهد این مکان مناسب باشد یا نباشد.

والدین باید استقلال کودکان را تشویق کنند اما ازسوی دیگر ظرفیت شناختی کودک به اندازه ادراک خطر نیست و اگر کودک با خطر مواجه شود پیامدهای طولانی مدت را در پی دارد. چرا که از نظر روانشناختی کودک نگاهی عینی دارد و آن چه که در مقابل دیدگانش باشد را نگاه می‌کندوی سن استقلال در سطح روانشناختی به صورت خود محوری را تا 7 سالگی دانست و ادامه داد: کودک از زاویه دید خود به پدیده‌ها نگاه می‌کند مثلا کتاب را سمت خودش می‌گیرد و به پدر و مادر می‌گوید برای من بخوانید، یا در عکس عروسی پدر و مادر دنبال خودش می‌گردد، در فعالیت‌های مختلف می‌خواهد که اول او شروع کننده و آغازگر باشد، بنابراین تا اوایل هفت سالگی کودکان خود محوری‌شان بیشتر می‌شود و فرمان‌پذیری به یک شیوه و قاعده مشخص دیده می‌شود مثلا اگر مربی مهد یا معلم مدرسه به آن‌ها بگوید که طرحی را فقط باید رنگ قرمز کنید، یا برای فاصله بین کلمه‌ها باید حتما از رنگ نارنجی استفاده کنید، امکان ندارد که آن رنگ را تغییر بدهند.

این متخصص و روانشناس کودک در پاسخ به این سوال که چگونه والدین در به استقلال رسیدن، به فرزندان خود کمک کنند گفت: شناختن ویژگی‌های تحولی روانشناختی کودکان از بدو تولد تا حدود 12 سالگی که شامل پنج مرحله مختلف است، می‌تواند برای خانواده‌ها کمک کننده باشد. در واقع خانواده باید ویژگی‌های مرتبط با تحول بهنجار کودکان را بشناسند.

پهلوان نشان در ادامه اظهار کرد: والدین باید استقلال کودکان را تشویق کنند اما از سوی دیگر ظرفیت شناختی کودک به اندازه ادراک خطر نیست و اگر کودک با خطر مواجه شود پیامدهای طولانی مدت را در پی دارد. چرا که از نظر روانشناختی کودک نگاهی عینی دارد و آن چه که در مقابل دیدگانش باشد را نگاه می‌کند، یا حافظه کوتاه مدت‌اش آن قدر رشد پیدا نکرده است که بتواند از زوایای مختلف موضوع را تحلیل کند، بنابراین نیاز داریم که کودک را از مخاطرات آگاه کنیم.

راهکارهای افزایش استقلال در کودکان

وی با تاکید بر اینکه برخی مواقع اجازه تجربه‌های مختلف با نظارت غیرمستقیم یا دورا دور والدین می‌تواند به شکل گیری استقلال کودکان کمک کند، تصریح کرد: برای مثال در فرایند درست کردن یک کیک می‌توانیم فعالیت‌های بی خطر و یا کم خطرتری مانند هم‌زدن مواد کیک یا شکستن تخم‌ مرغ‌ها را به کودک بسپاریم و یا زمانی که به خرید می‌رویم، حق خرید تعداد مشخصی از کالا را از قفسه‌های مشخص به کودک بدهیم و یا در زمان پرداخت از کودک بخواهیم کارت را به فروشنده بدهد و کالا را تحویل بگیرد.

این روانشناس ادامه داد: در بعضی روزهای خاص در ماه برخی قاعده‌های خاص منزل می‌تواند تغییر پیدا کند یا به شکل دیگری اجرا شود. برای مثال بازی با رنگ انگشتی در حمام،  نقاشی‌های خلاق‌گونه در خانه مانند اینکه یک سری اشکال هندسی مانند دایره، مربع و مثلث را به کودک بدهیم و به او بگوییم که با این اشکال چه شکل‌هایی می‌تواند بسازد.

 پهلوان نشان با اشاره به اینکه استقلال می‌تواند در جنبه‌های مختلف هم دیده شود گفت: به طور مثال برای مواقعی که کودک می‌خواهد لباس بپوشد یا در سنین بالاتر می‌خواهد کلاس انتخاب کند والدین می‌توانند تنوع را محدود کنند، اما امکان انتخاب را به کودک واگذار کنند؛ بنابراین والدین با این رفتار به کودک نشان می‌دهند که خواهان و پذیرای استقلال او هستند.

وی ادامه داد: اگرچه طبق نظریات گوناگون، شوخی تعاریف متفاوتی دارد، اما بسیاری بر این باورند که شوخی و شوخ‌طبعی موجب رهایی از تنش و مراقبت از خود در شرایط سخت زندگی می‌شود. شوخ‌طبعی محصول زندگی اجتماعی است و با زندگی در اجتماع به آن نیازمندیم.

این روانشناس با تاکید بر اینکه نباید شوخی با تمسخر اشتباه گرفته شود، گفت: شوخی معمولا جذاب و با خلاقیت همراه است و موجب خوشحالی، افزایش ارتباط بین‌فردی، کاهش اضطراب و فاصله‌های اجتماعی، تشویق عاطفی و بهبود علائم جسمانی خواهد شد. در عین حال که شوخ‌طبعی می‌تواند دارای پیامدهای مثبت باشد، نوع منفی آن نیز با طعنه و کنایه همراه است و اغلب موجب بروز آثار روانی منفی در اطرافیان فرد می‌شود.

وی با اشاره به علائم شوخی‌های منفی افزود: معمولا افرادی که در شوخی افراط‌ گر هستند، اطرافیان خود را به تمسخر می‌گیرند و از تحقیر و حتی از فحش و دشنام استفاده می‌کنند؛ حتی ممکن است برخی افراد تصور کنند با افراط‌گری در شوخی قصد سر به سر گذاشتن اطرافیان خود را دارند یا این کار آنها برای ایجاد صمیمیت است؛ این درحالیست که اگر این نوع از شوخی با رفتارها یا شوخی‌های نابه جا موجب ناراحتی و خشم اطرافیان شود، منفی است و از نظر روانشناسی موجب صدمات روحی و روانی به انسانها می‌شود.

انزانی یادآور شد: در میان گاها مشاهده می‌شود که والدین، معلمان و اعضای خانواده از شوخی‌های نابجا، طعنه، کنایه و تمسخر در برخورد با کودکان استفاده می‌کنند که معمولا این موضوع موجب احساس ناامنی، خشم، ترس و بروز سایر مشکلات روحی برای کودکان می‌شود.

براساس توضیحات این متخصص روانشناسی کودک و نوجوان، کودکان به دلیل دارا بودن روح آسیب‌پذیر بیشتر از سایر افراد در معرض آسیب‌های روحی قرار دارند؛ آنها تفکرات پیامداندیش کمی دارند و متوجه بسیاری از کنایه‌ها و طعنه‌ها نیستند. کودکان معمولا بسیار ساده با مسائل برخورد می‌کنند و تفکر انتزاعی ندارند و نمی‌دانند در محتوای هر کلام چه واژه‌ها و جملاتی نهفته است؛ به همین دلیل اگر افراد در برخورد با کودکان از شوخی‌های نابجا و نامناسب استفاده کنند، ممکن است کودکان آن جملات را به صورت باور در ناخودآگاه خود ثبت کنند؛ باورهایی که تشکیل‌دهنده شخصیت و آینده آنهاست.

وی با بیان اینکه کودکان در سنین پایین، ترس‌های کمی را تجربه می‌کنند و نسبت به راه‌های مقابله با ترس، ناآگاه‌اند، گفت: شوخی‌هایی که دارای محتوای نامناسب و پرخاشگری هستند، شوخی‌های دستی و شوخی‌هایی که غمگینی، عقده و حقارت به کودکان هدیه می‌دهند در بزرگسالی پیامدهای خطرناکی مانند افسردگی، احساس حقارت درونی، اختلال شخصیت ضد اجتماعی، افسردگی، ناامنی، ترس از حضور در جمع و ترس از صحبت کردن را به همراه دارد.

در این راستا انزانی به والدین توصیه کرد که اگر در میان اعضای خانواده یا اقوام، کسانی هستند که در قالب شوخی، اقدام به کنایه، سر به سر گذاشتن و طعنه به کودک‌شان می‌کنند، قاطعانه حد و مرزهای خود را به آنها بازگو کرده و اجازه ندهند فرزندانشان تحت چنین شرایطی قرار بگیرند.

گروه بین‌المللی از اقتصاددانان تحقیقات جالبی را با یافته‌های شگفت‌انگیز رهبری کردند. به نظر می‌رسد، کودکان خانواده‌ها در وضعیت اجتماعی و اقتصادی بالاتر نسبت به همتایان خود که در شرایط نامطمئن بزرگ می‌شوند، صداقت بیشتری دارند. عواملی مانند فرزندپروری دلسوزانه و سطح بالای اعتماد در خانواده نیز با صداقت مرتبط است.

این تحقیق پیشگامانه، تأثیر متقابل پیچیده بین عوامل اجتماعی اقتصادی، پویایی خانواده و رشد رفتار اخلاقی در کودکان را روشن می‌کند.

نتایج این مفهوم را که صداقت صرفاً ویژگی ذاتی است به چالش می‌کشد و نشان می‌دهد که عوامل محیطی نقش مهمی در شکل‌گیری تمایل کودک به راست یا دروغ گفتن بازی می‌کنند.

محققان دریافتند کودکان خانواده‌های ثروتمند صادق‌تر هستند. علاوه بر این، در کودکانی که سبک فرزندپروری گرمتر و میزان اعتماد بیشتری را در محیط خانوادگی خود تجربه می‌کنند، درجه بالاتری از صداقت را مشاهده می‌کنیم.

نتایج تحقیق کنونی نشان داد که مداخلات اولیه نه تنها عملکرد تحصیلی کودک را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند رفتار اجتماعی و اخلاقی آنان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در واقع می‌توان قدرت صداقت را پرورش داد و امیدی را برای ایجاد نسل آینده صادق تر ارائه داد.

نتایج این تحقیق در مجله Economic منتشر شده است.

رحمانی افزود: دروغگویی کودکان و نوجوانان عمدتا ریشه در فریب و تظاهر دارد، چون کودکان و نوجوانان می خواهند با فرار از حقیقت به نوعی از خود دفاع کنند.

این مشاور مدرسه با بیان اینکه برای کشف انگیزه دروغگویی باید به دقت رفتار دروغ کودک و نوجوان زیر نظر گرفته شود، گفت: دروغگویی کودکان و نوجوانان ممکن است انگیزه‌های متفاوتی از جمله خودنمایی، به دست آوردن چیزی، جلب نظر دیگران، نشان دادن قدرت و یا ریشه در ضعف آنها داشته باشد.

وی با بیان اینکه دروغگویی ممکن است در اثر تقلید از بزرگسالان و تربیت غلط باشد، گفت: گاهی از اوقات دروغگویی برای سرپوش گذاشتن بر خطاها و اشتباهاتی است که کودکان و نوجوانان به علت کم تجربه بودن مرتکب می شوند و گاهی هم جهت بزرگ جلوه دادن خود و لاف زدن در بعضی از موقعیت‌ها و فعالیت‌های اجتماعی مثل ورزش، زورآزمایی، فرار از مجازات و جریمه شدن از سوی خانواده و مدرسه صورت می‌گیرد.

وی با تاکید بر اینکه داشتن توقع بیش از حد از کودکان و نوجوانان زمینه را برای ارتکاب آنها به دروغگویی فراهم می‌کند، توضیح داد: استمرار چنین عملی کم کم شخصیت آنها را شکل می دهد.

رحمانی با بیان اینکه دروغ برای کودکان و نوجوانان یک نوع فرار از حقیقت است، تاکید کرد: اگر کودک یا نوجوان خود را در خانواده فرد محترمی بداند و آزادی عمل داشته باشد، دلیلی ندارد با دروغ به خانواده‌اش خیانت کند. 

این مشاور مدرسه تصریح کرد: کودکان و نوجوانان با سختگیری‌های زیاد و با کتک خوردن از خانواده فاصله گرفته و از آنها دور می شوند، زیرا متوجه می شوند اگر راست بگویند تنبیه می‌شوند. 

رحمانی با بیان اینکه گرفتن آزادی کودک و محدود کردن او در کشیده شدنش به سمت دروغگویی تاثیر بسزایی دارد، تصریح کرد: دروغگویی بیشتر جنبه اکتسابی دارد و آموختنی است، زیرا انسان به طور فطری و ذاتی دروغگو نیست و دروغگویی را از محیط زندگی خود مانند خانواده، مدرسه و به طور کلی از  اجتماع می‌آموزد.

وی با بیان اینکه پایه و اساس دروغگویی در کودکان و نوجوانان از خانواده شروع می شود، تاکید کرد: کودکان و نوجوانان از سنین پنج تا شش سالگی از نظر رشد ذهنی به مرحله‌ای می رسند که به تدریج  می‌توانند حرف راست را از دروغ تشخیص دهند و از این دوره به بعد صفت دروغگویی در بعضی از آنها شکل می گیرد و گاهی بر اثر شدت زیاد به شکل بیماری در می آید که قسمتی از شخصیت نوجوانان و جوانان را تشکیل می‌دهد. 

وی در ادامه از تخیل به عنوان یکی از علل دروغگویی در کودکان و نوجوانان یاد کرد و افزود: در دوره کودکی و نوجوانی تخیل بسیار قوی است، بنابراین کودکان و نوجوانانی که از روی تخیل اقدام به دروغگویی می‌کنند، آنچنان محکم ابراز عقیده می کنند که گویی عینی و واقعی است . 

رحمانی از بی اعتمادی به عنوان یکی دیگر از علل دروغگویی در کودکان و نوجوانان یاد کرد و افزود: اگر کودک و نوجوان رازی را با یکی از والدین خود در میان بگذارد و از وی قول بگیرد که محرمانه بماند اما بعد از مدتی سایر افراد خانواده آن را بفهمند و به رخش بکشانند، این عمل موجب سلب اعتماد او می شود و کم کم به دروغ گویی تمایل پیدا می کند.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از علل دروغگویی کودکان و نوجوانان ریشه در ترس دارد، گفت: ترس از تنبیه شدن، تحقیر شدن، آبرو  و مورد بازخواست قرار گرفتن باعث می شود که فرد از گفتن حقایق سر باز زند و گرایش به دروغگویی در وی به شدت افزایش یابد. 

وی در ادامه با بیان اینکه گاهی کودکان و نوجوانان برای آزمایش والدین خود اقدام به دروغ گویی می کنند، گفت: گاهی اوقات نوجوان می خواهد والدین خویش را محک بزند، لذا به دروغ موضوعی را بیان می کند تا واکنش والدینش را مشاهده کند. چنانچه آنها حرفی نزدند او به مراد خویش رسیده است، ولی اگر با واکنش شدید آنها مواجه شود، می‌گوید شوخی کردم. 

رحمانی جلب توجه را یکی دیگر از دلایل دروغگویی در کودکان و نوجوانان عنوان کرد و گفت: بعضی از کودکان و نوجوانان که کمتر مورد توجه والدین و بزرگترها قرار می‌گیرند، ممکن است حرفی را به دروغ بیان کنند که باعث تعجب و جلب نظر دیگران شود و به این صورت در خود احساس رضایتمندی و تایید شدن کنند.  

رحمانی افزود: گاهی نیز کودکان و نوجوانان برای فرار از کار و مسئولیت های خود تظاهر به مریض شدن می کنند و به دروغ گفتن متوسل می شوند. مثلا تکالیفش را انجام نمی دهد و به معلمش می گوید مریض بوده است.

بد آموزی و تقلید از پدر و مادر، خواهر و برادر بزرگتر، همسالان و دوستان و ... از دیگر علل دروغگویی کودکان و نوجوانان است که رحمانی از آنها یاد کرد.

وی افزود: کشف علت یا علت‌های دروغگویی و اقدام در جهت رفع آنها، تقویت راستگویی، ایجاد آزادی در بیان احساسات و درک احساسات، ارضای نیازها، احترام به شخصیت، ایجاد آرامش، توجه به استعداد و توان افراد و... از جمله رفتارهایی است که اولیاء باید در مواجهه با دروغگویی کودکان و نوجوانان از خود بروز بدهند.

وی اشاره ای هم به بعضی از کارهایی که خانواده‌ها نباید در مواجهه با دروغگویی فرزندانشان انجام دهند داشت و گفت: خانواده ها به هیچ عنوان نباید در مقابل دروغگویی کودک، نوجوان و جوان واکنش غیراخلاقی و هیجانی از خود بروز داده، بلکه باید به طور منطقی با آن برخورد کنند.

رحمانی افزود: عدم درخواست از فرزندان برای تعریف جزء به جزء جریانات و ماجراها به طور دقیق برای پیشگیری از دروغ گفتن کودکان و نوجوانان به خانواده ها توصیه می شود، زیرا در این صورت اگر کودک یا نوجوان قسمتی از حقیقت را فراموش کند ممکن است به سر هم کردن و دروغ گفتن وادار شود. 

 وی با بیان اینکه بیماری دروغگویی را نمی توان با تحقیر، سرزنش، تهدید یا تنبیه درمان کرد، افزود: توصیه می شود خانواده ها برای جلوگیری از دروغگو بار آمدن فرزندانشان از کارهایی که اعتماد به نفس و شخصیت آنها را خدشه دار می کند پرهیز کنند و از مچ گیری و حالت بازجویی آنها صرف نظر کنند، چون  این کارها باعث می شود، آنها به دروغ متوسل شوند.

منبع: ایسنا

وی با بیان اینکه برخی کودکان تحمل باختن در بازی را ندارند، دلیل این امر این است که آن‌ها خودباوری و اعتماد به نفس پایینی داشته و احساس منفی درباره خود دارند که باید تلاش کرد تا اعتماد به نفس آنان بالا برود، ادامه داد: بنابراین اگر کودکی اینگونه رفتاری دارد که از برد و باخت نگران است او را با خواهر و برادر و همسالانش مقایسه نکنید. 

این کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی با بیان اینکه هرگز به‌ گونه‌ای با کودک بازی نکنید که همیشه برنده شود؛ بگذارید گاهی باختن را نیز تجربه کند و در آن زمان برد قبلیش را به او یادآوری کنید، افزود: بیشتر بازی‌های غیر رقابتی را در لیست بازی‌های کودک قرار دهید. 

حسینی فر تصریح کرد: بهتر است بی‌اهمیت بودن باختن را در روش الگویی به‌صورت عملی به او بیاموزید، مثلا در رقابتی با او ببازید و حالت عادی به خودتان بگیرید و از لذتی که از بازی برده‌اید خود را شاد نشان دهید. 

وی ادامه داد: اعتماد به نفس کودکان در نتیجه رفتار اطرافیان و والدین سرکوب شده و یا رشد می‌کند. والدین باید به کودکان فرصت انتخاب دهند و اجازه دهند بازی‌های گروهی انجام دهند. 

حسینی‌فر یادآور شد: لازم است در دعواهای کودکان با یکدیگر کمتر دخالت کرده و اگر از کودک اشتباهی سر زد باید به گونه‌ای رفتار کنیم که او احساس کند او را درک می‌کنیم و این گونه حس اعتماد به نفس کودک افزایش می‌یابد. 

این کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی بیان کرد: دعواهای بین فرزندان تقریبا برای تمام خانواده‌هایی که بیش از یک فرزند دارند، آشنا است. ما همیشه نگران درگیری‌ها و اختلاف بین کودکان هستیم، در صورتی که والدین باید بدانند که این اختلاف‌ها کاملا طبیعی است. 

وی ادامه داد: دعوا کردن با خواهر و برادر در خانه موقعیت مناسبی است که کودکان در آن مهارت‌های بسیاری می‌آموزند و در واقع کودکانی که خواهر و برادر ندارند از نعمت این موقعیت محروم هستند. 

حسینی فر اظهار کرد: در دعوای بین خواهر و برادرها، کودکان یاد می‌گیرند که همواره در اطراف آن‌ها افرادی هستند که از نظر سلیقه و عقاید با آن‌ها متفاوت هستند. کودکان در این درگیری‌ها چگونگی دفاع از حقوق خود و یا کنار آمدن با سلایق مختلف را یاد می‌گیرند. 

این کارشناس ارشد روان شناسی تربیتی بیان کرد: وقتی والدین هنگام دعوا به کودکان گوش زد می‌کنند که باید به خواهر و برادر بزرگ خود احترام بگذاری و در واقع باعث ایجاد حساسیت در کودکان نسبت به یکدیگر می‌شوند. 

حسینی فر ادامه داد:  خشونت روش خوبی برای حل مشکلات نیست و لازم است این مسئله را کاملاً به کودک فهماند. باید به کودک یاد داد که کتک زدن دوستان نه تنها کار درستی نیست، بلکه می‌تواند خطرناک نیز باشد. 

وی بیان کرد: حتی اگر کودکی خشن است و عادت به کتک زدن دوستانش دارد، بهتر است والدین، او را تهدید کنند که در صورت تکرار این عمل، تنبیه خواهد شد. 

حسینی‌فر ادامه داد: کودکان مهاجم، همواره بدون دلیل کودکان دیگر را آزار می‌دهند و در زمان برخورد با این کودک به نظر می‌رسد در بیشتر مواقع صحبت کردن با والدین کودکان مهاجم بی فایده است، چرا که در اکثر مواقع آن‌ها از فرزند خود دفاع خواهند کرد. 

این کارشناس ارشد روان شناسی تربیتی بیان کرد: والدین بهتر است به کودکان خود بیاموزند که در صورت حمله کودک مهاجم به جای درگیری با او از افراد بزرگتری که در کنار آنان هستند کمک بگیرند. 

حسینی ‌فر با بیان اینکه در این مواقع خوب است والدین کودک آسیب دیده یا مربی با کودک مهاجم گفتگو کرده و او را منع کنند، یادآور شد: در این صورت کودک مهاجم متوجه می‌شود که در صورت آزار کودکان با برخورد افراد بزرگتر مواجه است و نیز کودک آسیب دیده احساس دلگرمی می‌کند و اعتماد به نفس او ترمیم می‌شود. 

بزرگ کردن کودک مودب و حرف گوش کن نیاز به کمی صبر و تکنیک‌های رفتاری درست دارد، اگر می‌خواهید کودکتان مودب‌ترین بچه در اقوامتان باشد، حتما این بخش را مطالعه کنید.

آینه کودکتان باشید

شما آینه کودکتان هستید و او همیشه از شما می‌آموزد پس اگر می‌خواهید فرزندتان رفتارهای خوبی داشته باشد، ابتدا باید خودتان رفتار خوبی داشته باشید. کودکتان باید از شما احترام و ادب را بیاموزد بنابراین هنگام حرف زدن با او و دیگران ادب را در دستور کار خود قرار دهید.

کلمات مودبانه را به کودک یاد بدهید

از همان دوران کودکی به فرزندتان بیاموزید که با دیگران درست صحبت کند و از کلمات محترمانه‌ای در صحبت کردن خود استفاده نماید مثلا کلماتی مانند "لطفا" و "ممنون" را به او آموزش دهید و بگویید که به جای کلمه تو از شما استفاده کند و خودتان نیز در صحبت کردن از این لغات زیاد استفاده کنید.

احترام گذاشتن را به کودکتان بیاموزید

احترام گذاشتن به دیگران پایه و اساس ادب بوده پس اگر کودک مودب می‌خواهید از همان کودکی به او احترام به دیگران را بیاموزید. مثلا به کودکتان بگویید که به خاله یا عمه خود خاله جون یا عمه جون بگوید، هر زمان پدرش وارد خانه شد به استقبال او رفته و از جای خود بلند شود.

کودکتان را تحسین کنید

برای اینکه کودکتان را ترغیب به کارهای مودبانه نمایید، با دیدن کارهای خوب فرزندتان مثلا بلند شدن از روی صندلی برای دادن جای خود به یک فرد سالخورده و... از او تقدیر و تشکر کنید.

به کودک بیاموزید جرو بحث بیرون از خانه ممنوع

به کودکتان یاد دهید به هیچ عنوان در بیرون از خانه و در خانه دیگران با خواهر یا برادرش دعوا نکند. با او بیاموزید اگر اختلافی هم پیش آمد در خانه آن را مطرح کند و در جاهای دیگر حامی خانواده خود باشد.

اجازه گرفتن را به کودک یاد بدهید

به کودک خود بیاموزید که قبل از ورود به اتاقی که درب آن بسته است، اجازه ورود بگیرد و در بزند و بدون اجازه به هیچ اتاقی وارد نشود.

تشکر کردن را به کودکتان بیاموزید

به کودکتان احترام و تشکر را یاد دهید، مثلا به او بگویید بعد از غذا یا بعد از اینکه مورد لطف و محبت افراد قرار گرفت، از آن‌ها تشکر کند.

به او بگویید داد نزند

به کودکتان یاد دهید که به جای داد زدن و بلند صحبت کردن حرف‌های خود را منطقی و آرام بزند. مثلا وقتی او را صدا می‌زنید از دور نگوید بللللله چکارم داری بلکه نزدیک شما بیاید و بگوید بله مامان صدام زدین؟

برای او قصه بگویید

کودک شخصیت مثبت را دوست دارد، برای تقویت رفتار مودبانه کودک برای او داستان‌هایی را تعریف کنید که شخصیت‌هایی با رفتار خوب و بد دارند و از شخصیتی که دارای خصوصیات مثبت است، تعریف و تمجید نمایید.

به کودک خود بیاموزید حرف دیگران را قطع نکند

به فرزند خود یاد دهید که ابتدا منتظر تمام شدن حرف دیگران بماند و پس از تمام شدن آن، شروع به صحبت کند. گاهی باید این کار را به کودکتان تذکر دهید چرا که پریدن وسط حرف دیگران توسط کودکان به این دلیل است که اغلب بچه‌ها می‌خواهند افکار خود را بلافاصله ابراز کنند.

عملکرد ضعیف والدین، ورودی اطلاعات بزرگسالی در زندگی نوجوانی، ترس و تله رها شدگی، کوله بار کج کودکی، رنج روانی در کودکی برای مادر و فرزند، تعلیمات منفی رسانه ها، بازی های خشن و دنیای مجازی همه عواملی هستند که باعث آلودگی زبانی بچه های ما می شوند که در نهایت نیز با هر خشمی از ذهن به زبان می آیند.

*به فرزندانتان باج ندهید!

حال سوال می شود آیا فحاشی نشانه قوت است یا ضعف انسان؟ قطعا نشانه ضعف است وقتی زورمران نمی رسد که کاری را انجام دهیم یک طوری می خواهیم دلمان را با بدزبانی خنک کنیم. مهم این است که اگر فرزند کودک یا نوجوان شما، دانشجو و یا هر مقطع تحصیلی ناسزا می‌گوید به او باج ندهید.

اما برای رفع مشکل او باید ورودی این اطلاعات نادرست به فرزندانتان را شناسایی کنید آیا در خانه این کلیدواژه ها استفاده می‌شود یا مدرسه ، دانشگاه یا هر جای دیگری؟ ابتدا باید این منبع را پیدا کنید.

در هر حال فحاشی برای زیست نازیبا است، مثل غذای بدطعمی که ابتدا می خوریم بعد آن را بیرون می ریزیم. مرحله اول والدین باید به اعصاب خود مسلط باشند و مقابله به مثل نکنند. دوم این تهدید را تبدیل به یک فرصت برای بازسازی روابط خود وفرزندانشان کنند، کجای کار ایراد داشته که اینطور شده؟ درواقع به این سوال پاسخ دهند که کجا مشکل داشته که کار به اینجا رسیده است؟ پس از شناسایی منبع اصلی با تسلط به خود سعی بر رفع مشکل کنند و بدانند که این مشکل نیز چون خیلی مسائل دیگر قابل حل است.