گزینش حکیمانه فرهنگ غرب

 حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «دو گرایش متضاد در مورد غرب هست که هر دو غلط است؛ یک گرایش عبارت است از تحجّر و تعصّب بیجا و ندیدن مثبتات غرب... نقطه‌ی مقابلش غرب‌زدگی است... گرایش تعصّب‌آمیز و تحجّرآمیز از سویی، گرایش غرب‌زده از سویی، [هر دو] غلط است.» ۱۳۹۸/۰۱/۰۱  همایش «ما و غرب؛ در آراء و اندیشه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای» آبانماه سال گذشته فعالیت خود را آغاز کرد و در روزهای آتی نیز نشست پایانی آن برگزار خواهد شد.  به همین مناسبت رسانه‌ی KHAMENEI.IR گزیده‌ای از رهبر انقلاب درباره رویکرد صحیح مواجهه با غرب را مرور کرده است.    رویکرد صحیح مواجهه با غرب چیست؟ دو گرایش متضاد در مورد غرب هست که هر دو غلط است؛ یک گرایش عبارت است از تحجّر و تعصّب بیجا و ندیدن مثبتات غرب؛ غربی‌ها در دانش، حرکت خوبی کردند، همّت کردند، پیشرفت کردند، دنبال‌گیری کردند؛ در فنّاوری همین جور، در بعضی از خصوصیّات اخلاقی، که من بارها در سخنرانی و غیره اینها را گفته‌ام؛ اینها را نباید رد کرد. ما هر چیز خوب را از هر جای دنیا باید بگیریم... نقطه‌ی مقابلش غرب‌زدگی است؛ غرب‌زدگی خطر بزرگی است... بنابراین گرایش تعصّب‌آمیز و تحجّرآمیز از سویی، گرایش غرب‌زده از سویی، [هر دو] غلط است؛ نسبت به غرب همان طور که گفتم اعتماد نمیشود کرد؛ ارتباط باید داشت، ولی تکیه‌ی به آنها نباید کرد؛ از علم آنها و از مثبتات آنها باید استفاده کرد [ولی] مطلقاً به آنها اطمینان نباید کرد. بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی ۱۳۹۸/۰۱/۰۱  مبنای علوم انسانی غرب، غیرالهی و مادی است مبناى علوم انسانى غربى، مبناى غیرالهى است، مبناى مادّى است، مبناى غیر توحیدى است؛ این با مبانى اسلامى سازگار نیست، با مبانى دینى سازگار نیست. علوم انسانى آن‌وقتى صحیح و مفید و تربیت‌کننده‌ى صحیح انسان خواهد بود و به فرد و جامعه نفع خواهد رساند که براساس تفکّر الهى و جهان‌بینى الهى باشد؛ این امروز در دانشهاى علوم انسانى در وضع کنونى وجود ندارد؛ روى این بایستى کار کرد، فکر کرد. بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها ۱۳۹۳/۰۴/۱۱  در علوم انسانی مقلّد غرب نباشیم بسیاری از مباحث علوم انسانی، مبتنی بر فلسفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی هستند که مبنایش مادی‌گری است، مبنایش حیوان انگاشتن انسان است، عدم مسئولیت انسان در قبال خداوند متعال است، نداشتن نگاه معنوی به انسان و جهان است خوب، این علوم انسانی را ترجمه کنیم، آنچه را که غربیها گفتند و نوشتند، عیناً ما همان را بیاوریم به جوان خودمان تعلیم بدهیم، در واقع شکاکیت و تردید و بی‌اعتقادی به مبانی الهی و اسلامی و ارزشهای خودمان را در قالبهای درسی به جوانها منتقل کنیم؛ این چیز خیلی مطلوبی نیست. بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها ۱۳۸۸/۰۶/۰۸  علم غرب در خدمت جنگ‌افروزی و سلطه‌ بر ملّتها است بشر دچار سوءاستفاده‌ی قدرتها از علم است؛ قدرتها از علم سوءاستفاده میکنند، از کشفیّات طبیعت سوءاستفاده میکنند، از توانایی‌های استخراج‌شده‌ی از طبیعت سوءاستفاده میکنند... امروز بی‌عدالتی در دنیا از علم تغذیه میکند؛ یعنی علمِ پیشرفته در خدمت بی‌عدالتی است، در خدمت جنگ‌افروزی است، در خدمت تصرّف سرزمین‌های دیگران است، در خدمت سلطه‌ی بر ملّتها است. سخنرانی تلویزیونی به مناسبت ولادت حضرت امام زمان(عج) ۱۳۹۹/۰۱/۲۱ علم، اگر جدای از فرهنگ صحیح بود، به خطا خواهد افتاد. یک علم پیچیده‌ی بسیار نافع، علم هسته‌ای است؛ چون با فرهنگ درست، فرهنگ انسان‌دوستی همراه نبود، [بلکه] همراه با فرهنگِ غلطِ قدرت‌طلبی بود، به بمب هسته‌ای منتهی شد و امروز بمب هسته‌ای همچنان تهدید دنیا است، تهدید بشریّت است... علم این جوری است که اگر چنانچه با فرهنگِ درست، با مشی فکری درست همراه نباشد، چیز خطرناکی خواهد شد. بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی ۱۳۹۸/۰۷/۱۷  فرهنگ غرب را باید آگاهانه گزینش کنیم انسانِ عاقل و آگاه و بااراده، کسی است که از مجموعه‌ی آنچه در اختیار اوست ـ از غذاها و موادی که برای بدنش لازم است ـ چیزهایی را میگزیند و داخل قالب بدن خود میکند که با بدن او مناسب و برای او لازم است و ضرری ندارد. برخلاف انسان بیهوش که گوشه‌ای افتاده و خودش گزینش نمیکند. اگر طبیب مهربانی بالای سر فرد بیهوش باشد، مایعات و داروهای خوب را با سرم و آمپول و وسایلی از این قبیل، داخل بدن او میکند. اگر یک دشمن بالای سر آن فرد باشد، داروهای مُضر در این سرم یا آمپول میریزد و به بدن وی میرساند. غربیها، در تزریق فرهنگ خود به کشورهای جهان سوم، به این شیوه‌ی دوم عمل کرده‌اند. ما میخواهیم مثل نوع اوّل عمل کنیم. بیانات در دیدار طلّاب و دانشجویان ۱۳۷۳/۰۹/۲۷  با فرهنگ غرب حکیمانه برخورد کنیم دنیا دنیای ارتباطات است، دنیای اتصال و ارتباط است، نمیشود حصار کشید، قبل از آنکه بیاید، به فکر باشید که برخورد حکیمانه با این چیست. معنای این همیشه این نیست که ما آن را رد کنیم؛ نه، گاهی یک پدیده‌ای است که ما آن را میتوانیم قبول کنیم، گاهی پدیده‌ای است که میتوانیم اصلاح کنیم، گاهی پدیده‌ای است که میتوانیم یک ذیلی برایش تعریف کنیم که آن ذیل، مشکل آن را برطرف کند. بیانات در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۳۹۲/۰۹/۱۹  با گرفتن خوبی‌های فرهنگ غرب و طرد بدی‌های آن، فرهنگ خود را غنی‌ کنیم فرهنگ غرب، مثل فرهنگ شرق، مثل فرهنگ هرجای دیگر دنیا، یک فرهنگ است که مجموعه‌ای از خوبیها و بدیهاست. یک ملّت عاقل و یک مجموعه خردمند، آن خوبیها را میگیرد، به فرهنگ خودش می‌افزاید، فرهنگ خودش را غنی میسازد و آن بدیها را رد میکند. همان‌طور که گفتم، در این زمینه، بین فرهنگ اروپایی، غرب، آمریکایی، آمریکای لاتین، آفریقا و ژاپن فرقی نیست و هیچ تفاوتی ندارد و در این حکمی که میگویم، همه یکسان هستند. ما در مقابل هر فرهنگی که قرار میگیریم، به‌طور طبیعی تا آن جایی که میتوانیم، باید محسّنات آن را بگیریم و چیزهایی که مناسب ما نیست ـ بد و مضرّ است ـ و با چیزهایی که به نظر ما خوب است، منافات دارد، آن را رد کنیم. این اصل کلّی است. بیانات در جلسه پرسش و پاسخ با جوانان در دومین روز از دهه فجر (روز انقلاب اسلامی و جوانان) ۱۳۷۷/۱۱/۱۳  فرهنگ غرب، نقاط مثبت هم دارد شما دیده‌اید که بنده مکرّر راجع به غرب و تهاجم فرهنگ غربی حرف میزنم. معنای صحبتهای بنده، صرفاً این نیست که فرهنگ غرب از بای بسم‌الله تا تای تمّت، همه‌اش خراب و خرابی و بدی است. اگر این گونه بود، شهروندان ممالک غربی، از اوّل آن را نمیپذیرفتند و اصلاً تحمّل نمیکردند. بنابراین، فرهنگ مذکور، نقاط مثبتی دارد که آن نقاط مثبت، چشم مردم را گرفت و جوامع را به خود جذب کرد. فرض بفرمایید مظهر این جوامع مجذوب، جامعه آمریکایی است که مردم را به کار و تلاش دعوت میکند و به وقت‌شناسی و رعایت دقایق و ذرّه‌های سرمایه‌های انسانی فرا میخواند. نتیجه این فرهنگ، با همه خصوصیاتی که دارد چیست؟ این است که جامعه‌ای دارای ثروت و پیشرفت و علم و فناوری به وجود می‌آید. همین جاذبه‌ها، چشم آحاد مردم و متفکّرین غرب را در دو، سه قرن پیش، که این افکار در آمریکا و اروپا مطرح بود، گرفت و همه از این روش زندگی و از این مکتب و فرهنگ و مجموعه خوششان آمد و آن را پذیرفتند. بیانات در دیدار روحانیون و مبلّغان ۱۳۷۵/۰۲/۲۶  خطرپذیری یکی از خصوصیات خوب غربی‌هاست یکی از خصوصیات خوب غربیها - که ما خصوصیات بد و خوب، هر دو را در کنار هم میبینیم و انکار نمیکنیم - خطرپذیری است. غربیها این خصوصیت مثبت را و به تبع آنها آمریکاییها - که فرهنگ اروپاییها را اول‌بار گرفتند - خطرپذیرند. خطرپذیری میتواند جامعه را موفق کند. بیانات در دیدار نخبگان جوان ۱۳۸۵/۰۶/۲۵  محصول فکر و عقل و تجربه‌ غرب را باید گزینش کنیم البتّه هر روش خوبی در حوزه است، در دانشگاه آن را یاد بگیرند و هر روش خوبی هم که در دانشگاه است، در حوزه آن را بیاموزند. روشهای سنّتی و روشهای وارداتىِ خوب، همدیگر را کامل کنند؛ چون ما با هر وارداتی که بد نیستیم. ما در استفاده از محصول فکر و عقل و تجربه‌ی بیگانگان، معتقد به گزینشیم؛ یعنی هر چه را که لازم داشتیم و برای ما خوب بود، گزینش میکنیم و برمیداریم. ما با چه مخالفیم؟ با این مخالفیم که خارجیها هر روشی را که خودشان میخواهند به ملّت ما تزریق کنند؛ یعنی آنها گزینش کنند و به ما بدهند. بیانات در دیدار طلّاب و دانشجویان ۱۳۷۳/۰۹/۲۷  هر مقدار از تجربه غرب را که به درد ما میخورد، قبول میکنیم بارها گفته‌ام که ما از یاد گرفتن از غربیها و غیر غربیها و بیگانه‌ها خجالت نمیکشیم، امتناع نمیکنیم. اینی که ما یک روش اداری را، یک روش آموزشی را، یک دانش را، یک اختراع را از کشورهای دیگر یاد بگیریم، هیچ خجالت نمیکشیم، کوتاه هم نمی‌آییم، دنبالش هم میرویم؛ شاگردی میکنیم. منتها... ارزیابی کنیم، ببینیم به درد ما میخورد یا نه. اگر صددرصد به درد ما میخورد، صددرصد قبول کنیم؛ اگر صددرصد به درد ما نمیخورد و مضر است، صددرصد رد میکنیم. اگر بین این دوتاست، به همان اندازه‌ای که به درد میخورد، قبول کنیم، مابقی‌اش را رد کنیم. بیانات در دیدار معلمان استان فارس ۱۳۸۷/۰۲/۱۲  یاد گرفتن علم از غربی‌ها، ننگ نیست هیچ ننگمان نمیکند که علم را از غربیها و اروپاییها یاد بگیریم؛ اما ننگمان میکند که همیشه شاگرد بمانیم. شاگردی میکنیم تا استعداد خود را پرورش دهیم و از درون بجوشیم. ما نمیخواهیم مثل استخری باشیم که آبی را در ما سرازیر کنند و هر وقت هم خواستند، آب را بکشند یا اجازه ندهند بیاید، یا هرگونه آب آلوده‌ای را در این استخر بریزند. ما میخواهیم مثل چشمه‌ی جوشان باشیم؛ می‌خواهیم از خودمان بجوشیم؛ می‌خواهیم استعدادهای خود را به کار بگیریم. من به هرجا نگاه می‌کنم، امکان به کارگیری این استعدادها را می‌بینم. بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان استان کرمان ۱۳۸۴/۰۲/۱۹  در مراجعه به نظریه‌های غربی نباید تقلید انجام بگیرد انسان به این نظریات نگاه کند، پس آن نظریات را رد کند؛ این یک جور نگاه است. بنده معتقدم که این نگاه را نباید مطلق کرد. بله، این واقعیتها تا حدود زیادی نشان‌دهنده‌ی این است که آن متفکرین که از خدا دور شدند و خودشان را از هدایت الهی مستغنی یافتند و فقط به خودشان متکی شدند، دچار گمراهی شدند؛ خودشان را گمراه کردند، قومشان را هم گمراه کردند؛ خودشان را جهنمی کردند، قومشان را هم جهنمی کردند؛ در این تردیدی نیست. منتها من اینجور فکر میکنم که مراجعه‌ی ما به نظرات متفکرین غربی، با تضارب آرایی که آنها دارند، با پیشکسوتی در این زمینه‌ی فکرآرایی و منظومه‌آرایی و چینش موضوعات کنار هم، برای متفکرین ما مفید خواهد بود، به یک شرط؛ و آن شرط، عدم تقلید است؛ چون تقلید، ضد آزادی است؛ نباید تقلید انجام بگیرد؛ اما نوع کار آنها میتواند به شما کمک کند. بیانات در چهارمین نشست اندیشه‌های راهبردی ۱۳۹۱/۰۸/۲۳    برای به دست آوردن علم، هیچ محدودیتی برای خودمان قائل نیستیم البته اینکه ما میگوییم الگوی ایرانی یا اسلامی، مطلقاً به این معنا نیست که ما از دستاوردهای دیگران استفاده نخواهیم کرد؛ نه، ما برای به دست آوردن علم، هیچ محدودیتی برای خودمان قائل نیستیم. هر جایی که علم وجود دارد، معرفتِ درست وجود دارد، تجربه‌ی صحیح وجود دارد، به سراغ آن خواهیم رفت؛ منتها چشم‌بسته و کورکورانه چیزی را از جایی نخواهیم گرفت. از همه‌ی آنچه که در دنیای معرفت وجود دارد و میشود از آن استفاده کرد، استفاده خواهیم کرد. بیانات در نخستین نشست اندیشه‌های راهبردی ۱۳۸۹/۰۹/۱۰  انتظار صداقت و همراهی از غربی‌ها نمیشود داشت چشممان به غربی‌ها نباشد... منتظر آنها نباید باشیم. به خاطر اینکه غربی‌ها نشان دادند که نمیتوان از آنها انتظار کمک داشت؛ انتظار توطئه، انتظار خیانت، انتظار خنجر‌ازپشت‌زدن میتوان داشت، [امّا] انتظار کمک، صداقت و همراهی نمیشود داشت. آنجایی که شما می‌بینید غربی‌ها به یک دولتی، به یک کشوری کمک میکنند، در حقیقت برای خودشان دارند کار فراهم میکنند... غرب و آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که اگر ملّت ایران یک چیزی را اراده کند، حتماً به دست خواهد آورد... مانع‌تراشی و سنگ‌اندازی هم فایده‌ای نخواهد کرد... به این نتیجه رسیده‌اند که بایستی کاری کنند که ملّت ایران اراده نکند، اراده‌اش ضعیف بشود. ... امروز در دنیا میلیاردها پول دارد خرج میشود برای اینکه در اعتقادات سیاسی و دینی جوانان ما رخنه ایجاد کنند تا اراده‌ی حرکت، اراده‌ی قیام در اینها از بین برود؛ میخواهند اراده را از بین ببرند، میخواهند شما تصمیم نگیرید. تلاش آنها این است که نگذارند اراده‌ی ملّت ایران برای پیشرفت، برای مقابله، برای ایجاد جامعه‌ی اسلامی و تمدّن اسلامی شکل بگیرد؛ میدانند که اگر این اراده شکل گرفت، بدون تردید تحقّق پیدا خواهد کرد. بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی ۱۳۹۸/۰۱/۰۱

مرتضی شاهدی فر

  ۱۴۰۴/۰۸/۲۲     0    17.3k   زمان مطالعه: 15 دقیقه

مرتضی شاهدی فر مدیر مسئول و صاحب امتیاز پایگاه سهند خبر

اخبار مرتبط

رهبر انقلاب در دیدار رئیس‌جمهور ازبکستان: ایران به راحت...

 ۱۴۰۲/۰۳/۲۸ ۱۴۰۲/۰۳/۲۸  498557

هشدار فرمانده کل قوا: شکست صهیونیست‌ها از مقاومت فلسطین...

 ۱۴۰۲/۰۷/۱۸ ۱۴۰۲/۰۷/۱۸  482238

ابلاغ سیاست‌های کلی توسعه دریا محور از سوی رهبر معظم ان...

 ۱۴۰۲/۰۸/۱۶ ۱۴۰۲/۰۸/۱۶  443366